Szkoła Podstawowa nr 3 z Dodatkową Nauką Języka Białoruskiego im. Jarosława Kostycewicza

Bielsk Podlaski

     Bielsk Podlaski to jedno z najstarszych miast Podlasia - jego początki sięgają wczesnego średniowiecza. Leży nad rzeką Białą, w południowej części województwa podlaskiego. Zajmuje powierzchnię 27 km². Liczy ok. 28 tys. mieszkańców. Są wśród nich Polacy, Białorusini i Ukraińcy.
Bogata przeszłość historyczna, wiele interesujących miejsc i historycznych pamiątek oraz pełne uroku krajobrazy Doliny Narwi to tylko niektóre zalety Bielska i jego okolic. Miasto zawsze odgrywało istotną rolę gospodarczą, administracyjną i kulturową w tym regionie. Ma bogatą przeszłość, związaną z okresami świetności i upadku. Tu na tej ziemi dokonywał się i wciąż dokonuje proces wzajemnego przenikania kultury polskiej, białoruskiej i ukraińskiej. Wyraża się to wielością narodowościową, wyznaniową, kulturową, jak również unikatowymi obiektami architektury sakralnej i budownictwa świeckiego.
     Miasto posiada długoletnie tradycje powiatu. Tytułem stolicy powiatu Bielsk Podlaski szczycił się już w okresie międzywojennym oraz po wojnie do 1975 roku. W wyniku nowych zmian w podziale administracyjnym kraju od 1 stycznia 1999 roku w naszym mieście ma swoją siedzibę starostwo. Bielsk Podlaski jest centrum lokalnego szkolnictwa, ochrony zdrowia, administracji i rynku pracy. W mieście funkcjonują instytucje administracyjne, takie jak: Urząd Miasta, Urząd Gminy, Starostwo, Urząd Skarbowy, ZUS, Powiatowy Urząd Pracy. Ma tutaj też swoją siedzibę Powiatowa Komenda Policji, Powiatowa Komenda Straży Pożarnej, Sąd Rejonowy oraz Kolegium ds.wykroczeń.
      Bielsk leży w czystym ekologicznie regionie kraju - na obszarze "Zielonych Płuc Polski". Jest to jeden z nielicznych zakątków kraju, gdzie lasy i wody posiadają najwyższy stopień czystości. Malowniczy, nizinny krajobraz zachęca do wypoczynku. Do walorów turystycznych i krajoznawczych należy również położenie regionu na pograniczu kultur polskiej, białoruskiej i ukraińskiej, co przejawia się w folklorze i architekturze.

 Powstanie Bielska Podlaskiego

Kiedy powstał Bielsk Podlaski i kto był jego założycielem, trudno obecnie ustalić. Wiadomo, że w okresie piastowskim miasto wchodziło w skład Podlasia. Według kronikarzy ruskich założycielem Bielska był książę ruski Jarosław Mądry, który chcąc się umocnić w południowej części Podlasia i zabezpieczyć Ruś przed atakiem pogańskich plemion Jadźwingów, założył w 1030 r. gród bielski ^*). Jednak zaprzeczeniem wspomnianej daty powstania są starsze jeszcze pochówki mazowieckie w Bielsku Podlaskim. Można więc przypuszczać, że Bielsk jako osada istniała jeszcze przed Jarosławem Mądrym.
Pierwotny gród bielski wzniesiony był na miejscu, które przez miejscową ludność zwane jest obecnie "Łysą Górką". Wzniesienie to nie jest naturalne, lecz zostało sztucznie usypane. Obwód dolnej części "Łysej Górki" ma 213 metrów, a górnej 124,60 m. Zaś wysokość 7 metrów. Gród spłonął od uderzenia pioruna 22 lipca 1564 r.
Po raz pierwszy odnotowano istnienie Bielska w Latopisie ruskim w 1252 r. Z kronik wynika, że w połowie XIII w. Bielsk był już osadą wyróżniającą się na Podlasiu. Jako centrum administracyjne, po raz pierwszy został wymieniony w dokumencie politycznym obok Drohiczyna i Mielnika w 1366 r. W 1431 r. wspomniany został w źródłach niemieckich starosta bielski. Przywilej lokacyjny otrzymał Bielsk Podlaski od księcia Witolda w 1430 r., a w 1440 r. książę płocki Władysław nadał mu prawo hełmińskie. W 1495 r. miasto otrzymało od księcia Aleksandra Jagiellończyka prawo magdeburskie.
Miasto wielokrotnie ulegało zniszczeniu. Pierwszy raz spalili je Tatarzy w 1240 r. Następnie dwukrotnie najechali Bielsk Krzyżacy - w 1377 i 1399 r. Ogromnemu zniszczeniu uległo miasto w czasie potopu szwedzkiego (1655 - 1660). Szacuje się, że podczas II wojny światowej zniszczeniu uległo ok. 70% miasta.
Nie ma precyzyjnych materiałów źródłowych służących do poznania dziejów Bielska Podlaskiego od czasów najdawniejszych do XVI w. Do dziś nie jest też wyjaśnione pochodzenie samej nazwy miasta. Są dwie teorie na ten temat. Niektórzy uczeni etymologię nazwy wywodzą od rzeki Białej, inni od podmokłych łąk, które nazywano białymi. Ma to uzasadnienie w położeniu grodu otoczonego ze wszystkich stron podmokłymi łąkami i bagnami.

*) Grody podlaskie były w większości budowlami drewnianymi otoczonymi rowem, wałem lub palisadą warowną. Obecnie o ich istnieniu w przeszłości świadczą tylko tzw. "góry zamkowe". Budowle te zakładano w miejscach dogodnych, w których ludność mogła się skryć wraz ze swoim dobytkiem. Wiele mamy takich miejsc na Podlasiu (Drohiczyn, Mielnik, Bielsk). Ich rozmieszczenie jest dowodem istnienia na tym obszarze poważnie zaawansowanego osadnictwa.
Pierwotnie grody takie jak Bielsk sprawowały w imieniu władzy jurysdykcję na określonym terytorium, a wraz z lepszą organizacją państwa, z czasem przekształciły się w centra administracyjne.

Legenda "O dzwonach, które biją pod zamkowym wzgórzem"

W trzynastym wieku na bagnistych ziemiach u ujścia rzeki Lubki do Białej usypano wzniesienie. Wybudowano na nim drewniany zamek. Był on dobrze przygotowany do obrony przed najeźdźcami. Z jednej strony otaczała go rzeka Biała, z drugiej Lubka, dalej ciągnęły się bagna i sztucznie przekopane fosy. U stóp zamku i kopca powstał gród, w którym w zgodzie mieszkała ludność katolicka i prawosławna. Do osady napływali nowi osadnicy z Mazowsza. Obok zamku pobudowano cerkiew. W 1377 r. na Bielsk napadli Krzyżacy, zdobyli gród i podgrodzia, na szczęście zamek obronił się. Niestety dwa lata później podczas ich najazdu nie udało się ocalić zamku. Szybko go jednak odbudowano. Jeszcze raz w roku 1393 Krzyżacy zdobyli gród i zamek bielski. Nastąpił potem długi czas spokoju, miasto pięknie się odbudowało i rozwinęło. Pobudowano ratusz. W zamku przebywała często królowa Bona.
     W 1564 r. miał się odbyć w Bielsku sejm. Aby dla wszystkich starczyło miejsca, rozkazał król Zygmunt August przenieść cerkiew, która stała na wzgórzu, na Stare Miasto. Do zamku przybyli znamienici goście z Polski i Litwy. Już po zakończeniu obrad rozpętała się nad miastem gwałtowna burza. Pioruny biły coraz bliżej, nagle jeden uderzył w wysoką drewnianą wieżę. Zaczął płonąć zamek. Na nic się zdały wysiłki mieszczan i posłów. Król, który właśnie wracał z polowania, ujrzał ogromną łunę nad grodem, zaczął pomagać przy gaszeniu, niestety górny zamek spalił się doszczętnie.
     Ludzie, którzy z okolicznych wsi przyjechali na targ, zobaczyli zgliszcza zamku, nigdzie jednak nie dostrzegli ani cerkwi, ani pogorzeliska po niej. Zaczęli mówić, że światynia zapadła się pod ziemię i uratowała od ognia.
     Jeżeli ktoś w to nie wierzy, powinien przyłożyć ucho do ziemi, wtedy usłyszy w głębi góry bicie dzwonów cerkiewnych. Najlepiej słychać to w nocy w Wielką Sobotę, szczególnie wtedy, gdy Wielkanoc katolicka i prawosławna przypadają w tym samym terminie. Każdemu, kto bicie dzwonów usłyszy, spełnią się wszystkie marzenia.

opracowała Irena Jabłuszewska

 Co warto zobaczyć

 Miasto posiada wiele cennych zabytków architektury murowanej i drewnianej. Najokazalszym jest ratusz, usytuowany w centrum średniowiecznego rynku przy ul. Mickiewicza – głównej ulicy miasta. Budowla została wzniesiona w 1779 r. z inicjatywy Izabeli Branickiej. Obecnie mieści się tu oddział muzeum regionalnego.
Do najstarszych zabytków miasta należą kościół i klasztor pokarmelicki z połowy XVII w. W 1779 r. kościół odbudowano z nowym późnobarokowym wystrojem. W 1866 r. kościół przebudowano i przemianowano na cerkiew prawosławną. W 1920 r. został zwrócony katolikom. W budynkach poklasztornych do 1929 r. mieścił się areszt powiatowy, a w latach 1945-1957 cały budynek zajmował powiatowy Urząd Bezpieczeństwa. Obecnie mieści się tu Szkoła Muzyczna.
Cennymi zabytkami architektury sakralnej są cerkwie. Jedną z najstarszych i najpiękniejszych jest cerkiew Narodzenia Preczystej Bohorodzicy przy ul. Jagiellońskiej. Zbudowana w 1507 r. do połowy XIX w. była cerkwią unicką, po czym została przemianowana na cerkiew prawosławną. Warto zwrócić uwagę na zabytkowy cmentarz, który został usytuowany przy drodze wylotowej do Lublina.

trasa turystyczna zwiedzania Bielska